Berne/Speed/Anderson/King: Broken Shadows

Fort Worth w stanie Teksas (...) pisze Przemek Psikuta Ruch Muzyczny nr.11 (03.06.2021)(..) miłośnikom muzyki kojarzy się z Międzynarodowym Konkursem Pianistycznym im. Van Cliburna oraz z jazzem. To tu przyszli na świat i dorastali trzej luminarze free-jazzu: Dewey Redman, Julius Hemphill i Ornette Coleman. „Broken Shadows” to tytuł słynnej kompozycji tego ostatniego, to jednocześnie nazwa kwartetu, którą przyjęli za swą artystyczną przystań autorzy tej sesji: Tim Berne – alt, Chris Speed - tenor, Reid Anderson - bas, Dave King - bębny.
Power Quartet – można by o nich powiedzieć. Saksofoniści grają ze sobą od 1992, Anderson i King ponad 35 lat (sekcja The Bad Plus). Jako kwartet stanęli razem w 2017 na Brooklynie, wytyczne były następujące: żadnych prób, żadnych własnych utworów, krótkie sola i… „tematy, które chcesz natychmiast schować do kieszeni, zabrać ze sobą do domu i mieć przy sobie przez całe życie”. A takie rzeczy pisał najlepiej oczywiście Ornette. A także jego zdolni spadkobiercy – Dewey Redman i Julius Hemphill. „„Broken Shadows”, „Dogon A.D.”, „Walls-Bridges” to melodie, które chciałby wymyślić Igor Strawiński albo Darius Milhaud” – pisze w eseju dołączonym do płyty Branford Marsalis.
Takie tematy to najlepsze paliwo dla kwartetu bez fortepianu, bez instrumentu harmonicznego, takiego, gdzie jest miejsce na podmuch prawdziwej wolności, na niedopowiedzenia, na zadawanie pytań. Tim Berne właśnie to wyniósł z nauk swojego mentora – Juliusa Hemphilla. Wcześniej, w 1974 roku odszukał go w Nowym Jorku, odebrał lekcje gry na saksofonie, wreszcie stanął na scenie u jego boku. W 1979 Berne założył swoją pierwszą niezależną wytwórnię – Empire. Od tego momentu konsekwentnie podąża własną drogą, praktycznie nie zdarza mu się spoglądać wstecz, no chyba, że trafia do Fort Worth w Teksasie. Wtedy zakłada nowy zespół. Broken Shadows – pęknięte cienie, złamane odbicia. I żadnych szlifów czy powtórek. Nie wspominając o próbach!

Przemek Psikuta

TEXAS JAZZ
Tim Berne / Chris Speed / Reid Anderson / Dave King
Broken Shadows
Intakt CD 362
[44’]

Tim Berne/Chris Speed/Reid Anderson/Dave King - Broken Shadows
Intakt CD 362
Tim Berne – saksofon altowy
Chris Speed – saksofon tenorowy
Reid Anderson - kontrabas
Dave King - perkusja
1. Street Woman (Ornette Coleman)
2. Body (Julius Hemphill)
3. Toy Dance (Ornette Coleman)
4. Ecars (Ornette Coleman)
5. Civilization Day (Ornette Coleman)
6. Comme il Faut (Ornette Coleman)
7. Dogon A.D. (Julius Hemphill)
8. C.O.D. (Ornette Coleman)
9. „Una Muy Bonita (Ornette Coleman)
10. Song for Ché (Charlie Haden)
11. Walls-Bridges (Dewey Redman)
12. Broken Shadows (Ornette Coleman)

„Broken Shadows” to tytuł wydanej w 1982 roku płyty Ornette'a Colemana, a współcześnie, nazwa nowojorskiego kwartetu, wykonującego muzykę wielkiego innowatora jazzu oraz bliskich mu instrumentalistów: Charlie Hadena, Deweya Redmana i Juliusa Hemphilla. Otrzymujemy 12 kompozycji - blisko 44 minuty muzyki, wydanej właśnie przez szwajcarską Intakt Records, w intrygującej graficznie oprawie i opatrzonych notą autorstwa Branforda Marsalisa. Kwartet stanowią równorzędni muzycy, na co dzień liderzy własnych zespołów i uczestnicy wielu ważkich artystycznie sesji. Berne wyłonił się jako charakterystyczny lider i kompozytor pod koniec lat 70. XX wieku z eksperymentalnej sceny Downtown w Nowym Jorku. Gry na instrumencie i zasad komponowania uczył się u saksofonisty Juliusa Hemphilla, którego do dziś uważa za swego najważniejszego mentora. Speed jest kreatywnym klarnecistą i saksofonistą, od lat 90. częstym współpracownikiem Berne’a (m.in. w zespole Bloodcount), a także wielu innych nowojorskich muzyków: Jima Blacka, Dave’a Douglasa, Johna Hollenbecka czy Johna Zorna. Anderson i King nagrali kilkanaście albumów jako członkowie cieszącej się dużym powodzeniem formacji The Bad Plus. Mamy tu do czynienia ze swego rodzaju super grupą i faktycznie zespół brzmi jak dobrze naoliwiona machina. Sekcja gra wręcz oszałamiająco, w siódmej minucie nagrania i kompozycji Colemana „Toy Dance”, bardzo szybki, silny, precyzyjnie artykułowany walking wgniótł mnie głęboko w fotel i zastąpił pracę serca już do końca słuchania tej płyty. W każdej z wykonywanych kompozycji improwizatorzy dostarczyli mi silnych emocji i wrażeń, co dodatkowo wzmogła zwięzłość solowych wypowiedzi oraz wyjątkowej urody melodyjność poszczególnych tematów. O znaczeniu melodii i rytmu świetnie pisze w okładce albumu sam Branford Marsalis: „Większość utworów zawiera zaraźliwe i łatwe do śpiewania melodie. Piosenki, które chciałbyś schować do kieszeni i zabrać ze sobą do domu.” Przez cały czas trwania nagrania zachwyca mnie dynamiczna gra perkusisty Dave’a Kinga, przebijająca się przez rezonanse saksofonów Berne’a i Speeda, chwilami wręcz o folkowym charakterze jak w „Una Muy Bonita” Colemana. Jest też miejsce na klimatyczną balladę w „Song for Ché” Hadena oraz na mocnego bluesa w „Dogon A.D.” Hemphilla. Kwartet bez instrumentu harmonicznego zmusza do skuteczności w
artystycznej ekspresji i rzeczywiście mamy tu do czynienia z bardzo bezpośrednim przekazem. „Broken Shadows” nie jest muzycznym projektem; nie jest konceptualną sesją nagraniową dedykowanym muzyce mistrzów jazzu; jest czymś żywym – zaangażowanym spotkaniem muzyków, które udziela się słuchającemu; jest hołdem i braterstwem wyrażonym przez kontynuatorów, wobec autorów melodii, którzy czynią z nich współczesne hymny i pieśni. - Andrzej Kalinowski / JAZZ FORUM